“IFA Paris-IBM Gelecek İnovasyon Ödülü’nün sahibi olmak, projemizin ne kadar gerekli olduğunun ilk defa resmi olarak kanıtlanması anlamına geliyor!”
IFA Paris’in desteklediği moda laboratuvarı Foundry ve IBM iş birliği ile ortaya çıkan, moda endüstrisini altüst edip yenileme potansiyeli yüksek olan genç girişimcilere tam destek sunmayı hedefleyen ve oldukça değerli olan IFA Paris-IBM Gelecek İnovasyon Ödülü’nü ilk kazanan çiçeği burnunda girişim The Retouch’un kurucu ortağı Avusturyalı Andrea Herget oldu.
Michel Temman: Andrea, bize kendinizden biraz daha bahsedebilir misiniz? Nereden geldiğiniz, kariyeriniz, hedefleriniz, IFA Paris’e ve moda dünyasına yolculuğunuz hakkında bilgi verir misiniz?
Andrea Herget: Avusturya’da Graz isimli bir şehirde büyüdüm. Küçük şehir hayatından ayrılma arzum, uluslararası işletme yönetimi okumak için Viyana’ya taşınmamı sağladı. Viyana’da, moda sektöründe çalışma hayalim şekillenmeye başladı ve oraya taşındıktan hemen sonra La Viennoise adlı bir moda ve stil blogu oluşturdum. Niyetim, sektörde yer edinmek ve bağlantılar kurmaktı. Kısa bir süre sonra, Paris Dauphine’de geçirdiğim Erasmus dönemi için Paris’e taşındım ve orada, yapmam gerekenin gerçekten moda endüstrisine katılmak olduğunu fark ettim. Viyana’ya döndükten sonra sürdürülebilir moda markası Sightline’da iş buldum. Patronum Viyana’da çevreci modacılık ve siyasetle yakından ilgileniyordu. Sürdürülebilir moda ile ilgili tüm temel bilgilerimi ondan aldım. Sonrasında IFA Paris’e kabul edildim ve sürdürülebilir moda sektöründe kariyer yapmak amacıyla yüksek lisans için Paris’e taşındım.
M.T.: Demek The Retouch’ın adım adım doğuş öyküsü bu.
Andrea Herget: IFA Paris’teki eğitimim sırasında, sürdürülebilir moda için gönüllü olarak bir Sivil Toplum Kuruluşu olan CEC Döngüsel Ekonomi Kulübü’ne katıldım. Bu çalışma bana IFA Paris’te Döngüsel Moda Sistemleri ile ilgili yüksek lisans tezimi yazmam için ilham verdi. Avusturya’daki Tencel (1) üretimini görmeyi ve HonestBy’ın (2) kurucusu Bruno Pieters ile röportaj yapmayı başardım. Sürdürülebilirlik konusundaki ilk profesyonel projem, Chanel’de on beş yıl Haute Couture’de bir desinatör olarak çalışan ve daha az ekolojik etkiye sahip giysiler üretmek için yeni bir teknoloji yaratan Sondes Louati Jarraya ile oldu. Patentli teknolojisi beni ikna etti ve onun iş planını oluşturmasına yardımcı oldum. Bu proje bana giysilerin nasıl dönüştürüleceğine ve özellikle giysilerin tekniğine ve giysinin ömrünü uzatma imkanlarına dair bilgiler kazandırdı. Bu projenin sonunda, partnerim ve ben, giysi değişiklikleri hakkında bir araştırma yürütmeyi düşündük ve yaklaşık bir yıl önce, The Retouch fikri ortaya çıktı.
M.T.: İlk IFA Paris-IBM Gelecek İnovasyon Ödülünü kazandınız. Bu ödül hakkında biraz konuşabilir misiniz, ne hissediyorsunuz ve hayatınızda neler değişiyor?
Andrea Herget: IFA Paris-IBM Gelecek İnovasyon Ödülü’nün sahibi olmak, projemizin ne kadar gerekli olduğunun ilk defa resmi olarak kanıtlanması anlamına geliyor. Partnerim Jules-Adrien Neret ve şirketimizin yaratıcı kolu Andrea Millerand ile oluşturduğumuz bu küçük ekip olarak kendimize güven kazandık ve mevcut giyim bakım hizmetleri pazarını yeniden keşfetme mücadelesini üstlenmeye hazırız.
M.T.: Moda endüstrisi ile ilgili döngüsel ekonomi sistemleri üzerine iddialı ve eksiksiz bir araştırma yaptınız. Bu konu aklınıza ilk olarak nasıl geldi? Sizi ne motive etti? Belki de artık değişim zamanının geldiğini mi düşündünüz?
Andrea Herget: IFA Paris Moda İşletme Yüksek Lisansıma başladığımda, bu sektördeki çevresel ve etik sorunlardan zaten oldukça rahatsızdım. Kendimle bir çelişki içerisindeydim. Sektörün iyi yanlarını; kıyafetleri ve modayı çok seviyordum. Öte yandan, bu sektörde israfın ve kirliliğin sınırlandırılması için bugüne dek çok az şey yapılmış olmasına üzülüyordum. Bu sektörde kalmak istiyorsam bir orta yol bulmak zorundaydım. Sürdürülebilir moda hakkında bilgi edinmeye karar verdim. Ancak araştırmalarımda gördüm ki daha çok tarım, üretim (üretimin belirli bölümlerinde ne kadar enerji veya su kullanıldığı) ve kumaşlar (pamuk ve polyester alternatifleri) üzerinde duruluyordu. Bunlar ilgi çekici konular ancak üretime girmedikçe veya kimyager olmadıkça değiştirilmesi çok zor. Geri dönüşüm, yeniden kullanım ve tamir kısmı ile ilgili pek bir bilgi veya tartışmaya rastlamadım. Ben de şu sonuca vardım ki sürdürülebilir moda, bu endüstrinin gerçek ve büyük sorununa hiç eğilmemişti: aşırı tüketim ve nedeni. Çünkü kıyafetlerin yeniden kullanılabileceği birkaç seçenek var! Seçeceğim konuya karar verdiğimde, moda endüstrisi ile Döngüsel Ekonomiyi birlikte ele alan teorik bir araştırma yoktu. Benim için bunları birleştirmek çok heyecan vericiydi. Nasıl işlediğini anlamak ve sonucunda moda sektörüne uygulamak için döngüsel ekonomi hakkında çok şey okumam gerekti. Araştırmamın yayınlanmasından bir ay önce Ellen McArthur Vakfı, döngüsel ekonomiyle birlikte moda endüstrisindeki sorunlar hakkında bütünsel bir araştırma yayınladı. Benim araştırmamla arasında birçok benzerlik buldum. Bugün yaptığım her şeyin temellerini oluşturdu.
M.T.: Moda endüstrisinin hızlı, son derece karmaşık olduğunu ve milyonlarca insana istihdam sağladığını biliyoruz. Çevre üzerinde ağır bir etkiye sahip ve en kirletici sektörler arasında sayılıyor. Çalışmanız sırasında ve bugüne kadar etik ve eylem bakımından köklü değişikliklere tanık oluyor musunuz?
Andrea Herget: 2017’deki eğitimim boyunca sürdürülebilir modaya giderek daha fazla ilgi duydum. Ben Avusturyalıyım ve Avusturya modayla pek de ilgilenen bir ülke değil. Ancak bir giysinin etik ve çevresel yönleri bir süredir önem kazanmıştı. İnsanlar, stil estetiğinden çok üretimin işlevselliği ve doğruluğuyla ilgileniyor. Ayrıca, birkaç yıl önce işlerin gerçekten değişmeye başladığı Fransa gibi İngiltere, İsveç ve Danimarka’nın da sürdürülebilir moda konusuna daha önceden eğildiğini düşünüyorum. Önce Sivil Toplum Kuruluşları ve alternatif moda markaları ile başladı. Şimdiyse büyük şirketlere yayıldı. LVMH ve Kering sürdürülebilir modaya yatırım yapıyor ve devlet tarafından markaların koleksiyonlarını yakmasını veya atmasını yasaklayan yasalar gibi, endüstrinin değişmesine yardımcı olan ve ileri taşıyan yeni düzenlemeler getirilmesine karar verildi. Sivil Toplum Kuruluşları, devletler ve şirketler, değişimle ilgilenmeyen şirketler üzerinde baskı kurmak için birlikte çalışmak ve düzenleme oluşturma yolunda devam etmek zorunda.
M.T.: Eğer doğru anladıysam, kendimizi yeni ve daha verimli bir geri dönüşüm şekline adapte etmeye yardımcı olacak itici gücün artık küçük kuruluşlar ve yeni işletmeler olduğunu mu düşünüyorsunuz?
Andrea Herget: Bence bu yeni işletmeler, ister moda ister başka bir endüstride olsun, inovasyonu dikte ediyor. Buna en büyük örnek teknoloji şirketleri. Yeni teknoloji şirketleri bugünkü yaşam şeklimizi tamamen değiştirdi; Instagram, WhatsApp, Microsoft veya Apple da başlangıçta birkaç öğrencinin kurduğu şirketlerdi! Moda dünyasında, günümüzün en önemli konusu sürdürülebilirlik. Bugün çözümler ise yeni kurulan şirketlerden geliyor.
LVMH, Kering ve tüm büyük şirketlerin yeni kurulan şirketlere yatırım yapmasının nedeni de budur.
M.T.: Okyanusa giden plastik ve mikroplastik gibi atıklardan endişe duyuyor musunuz?
Andrea Herget: Evet! Plastik gezegenimiz için çok büyük bir sorun. Üretilen tüm plastiklerin üçte birinin ekosistemlerimize sızdığını ve 2050 yılında okyanuslarda balıktan çok plastik olacağını duyduğunuzda, gerçekten şok oluyorsunuz. Moda endüstrisi açısından, sorunu yaratan sentetik liflerdeki mikrofiberler oluyor; yıkamanın sonucunda okyanusa gidiyorlar, balıklar onları yiyor ve biz de o balıkları yiyoruz. Yani hepimiz plastiğin uzun zaman önce dahil olduğu sonsuz bir besin zincirinin içerisindeyiz. Avrupa Birliği, çamaşır makinesi üreticileri için yeni üretilen çamaşır makinelerine bir filtre entegre edilmesi üzerine yeni bir kılavuz oluşturdu. Böylece mikroplastikler filtreleniyor. Dahası, gelecekte sentetik elyafların yerini alacak çok fazla yenilik var. Ama yine de önümüzde daha çok yol var…
M.T.: “Sürdürülebilir düşünce” aslında bir moda, bir trend mi? Yoksa markalar arasında gerçek ve elle tutulur bir kaygı mı?
Andrea Herget: Yalnızca bir trend değil. Sürdürülebilir modayı yiyecek sektörü ile karşılaştırmak istiyorum. Organik meyve ve sebzelerin sadece özel mağazalarda bulunduğu ve organik ürünlerin sadece zenginler için olduğu zamanları hatırlarsınız. Şimdi organik neredeyse standart oldu. Böcek ilaçlarının ve gübrelerin vücudumuz ve sağlığımız için neden bu kadar zararlı olduğunun farkındayız ve halkın geneli bu konuda bilinçli. Moda sektörü de şimdi aynı aşamadan geçiyor. On yıl önce sürdürülebilir moda hala alternatif bir hareket olarak görülüyordu ve moda endüstrisinin karanlık tarafını çok az kişi biliyordu. Ama artık bugün, moda endüstrisinin birçok çevresel ve etik sorunu ile ilgili belgeseller izliyoruz, bir şeyler okuyor ve duyuyoruz. Öyle ki H&M ve Zara bile sürdürülebilir kreasyon serileri oluşturuyor ve hazır giyim sektörü her trende atlamasıyla biliniyor! Aslında durum çok ciddi. Dünyamız sonlu bir dünya. Bizim de küresel CO2 emisyonunu durdurmak için ciddi adımlar atmamız gerekiyor. Tüketici davranışının değiştiğini düşünüyorum ve yukarıda da belirttiğim gibi devletler ve şirketler sistemi değiştirmek için çalışıyorlar. Umarım çok geç kalmayız. Ben olumlu düşünüyorum ve bence şu an olduğu gibi kriz zamanlarında toplumun dayanışmasını görebilir ve aynı dayanışma ile iklim krizleriyle de savaşabiliriz.
M.T.: The Retouch adlı işinizi başlatmaya hazırsınız. Faaliyetlerini anlatır mısınız?
Andrea Herget: The Retouch’ın (3) ana hedefi, moda endüstrisinde giyim ürünlerinin yeniden kullanımını arttırmaktır. Biz çevrimiçi giysi bakım hizmeti sunuyoruz. Vizyonumuz mevcut giysi değişikliği pazarında devrim yapmaktır. Yeniden satma, bağışlama veya elden çıkarma alternatifi sunarak kıyafetlerinize ikinci kez hayat veriyoruz. Onar, yeniden tasarla, yeniden keşfet, karşınızda The Retouch!
(1) www.tencel.com
(2) Koleksiyon ve e-ticaret sitesi.
